31 maja 2017 roku mija 40 rocznica śmierci ks. mitrata Bazylego Hrynyka. Była to jedna z czołowych postaci Kościoła greckokatolickiego w powojennej Polsce. Z tej okazji duchowni Metropolii Przemysko-Warszawskiej odbywający wspólnie rekolekcje w Ośrodku Edukacyjno-Charytatywnym Diecezji Radomskiej – „EMAUS” w Turnie koło Radomia odprawili w intencji ś.p. ks. Bazylego panichidę – nabożeństwo żałobne. Nabożeństwo sprawował ks. Paweł Potoczny – proboszcz parafii p.w. św. Mikołaja w Cyganku/Żelichowie, gdzie ks. Hrynyk od 1948r. sprawował opiekę duszpasterską nad grekokatolikami, którzy w 1947r. w ramach akcji „Wisła” zostali przesiedleni na ziemie Żuław.

Po nabożeństwie, ks. Roman Storoniak wygłosił referat, w którym przybliżył postać tego szczególnie zasłużonego duchownego. Ksiądz Roman referat opracował w oparciu o swoją pracę magisterską pt. „Życie i działalność księdza mitrata Bazylego Hrynyka”.

Ksiądz Bazyli (ukr. Wasyl) Hrynyk urodził się 27 grudnia 1896 r. we wsi Koszelów na terenie obecnej Ukrainy. Wieś Koszelów należała do parafii Nowa Wieś wchodzącej w skład dekanatu Kulykiwskiego (eparchia przemyska) i mieszczącej się w oblasti (odpowiednik polskiego województwa) lwowskiej a rajonie (powiecie) żółkiewskim. Pochodził z chłopskiej rodziny Jakuba i Paraskiewii z domu Stehnij. Edukację Bazyli rozpoczął w szkole powszechnej w Koszelowie, którą ukończył w 1907 r. Następnie uczęszczał do gimnazjum we Lwowie. Swoje nauczanie zwieńczył maturą napisaną 9 sierpnia 1915 r. we Lwowie. Koniec nauki przypadł na lata I wojny światowej. Skutki wojny ks. Hrynyk odczuł boleśnie – zaraz po pomyślnym zdaniu matury został wcielony do austriackiej armii. Pod koniec wojny (1918) został przydzielony do oddziałów Ukraińskiej Galicyjskiej Armii. Ks. Hrynyk w 1918 r. wstąpił do Seminarium Lwowskiego, a po dwóch latach został przeniesiony do Seminarium Przemyskiego. Święcenia prezbiteratu wraz z dwunastoma innymi kandydatami do stanu duchownego przyjął z rąk bpa Jozafata Kocyłowskiego w greckokatolickiej katedrze św. Jana Chrzciciela w Przemyślu 30 lipca 1921 r, będąc wówczas na trzecim roku studiów filozoficzno-teologicznych. Naukę w seminarium zakończył 28 czerwca 1922 r. Biskup Kocyłowski widząc zdolności młodego kapłana powierzył mu od 7 lipca 1922 r. funkcję wikariusza w katedrze w Przemyślu, którą pełnił do 1 marca 1923 r. Od początku swej duszpasterskiej pracy ks. Hrynyk zasłynął jako wybitny kaznodzieja. Kiedy seminarium w Przemyślu usamodzielniło się od lwowskiego w 1921 r., jednym z głównych problemów była obsada profesorska, gdyż w następstwie działań wojennych diecezja przemyska utraciła wielu czołowych wykładowców. Wśród nowo powołanych wykładowców w seminarium znalazł się młody kapłan Bazyli Hrynyk. Obowiązki ojca duchownego pełnił od 1 marca 1923 – do 1 października 1928. W latach 1924-1939 był wykładowcą w greckokatolickim seminarium duchownym w Przemyślu. Jako bliski współpracownik ordynariusza przemyskiej diecezji bp. Jozafata Kocyłowskiego, ks. Hrynyk został aresztowany wraz z nim 19 września 1945 r. przez polskie organa bezpieczeństwa i przetrzymywany był w więzieniu w Rzeszowie. 14 stycznia 1945 r. duchowni zostali zwolnieni i powrócili do Przemyśla.

Ostateczna deportacja hierarchii Greckokatolickiej Diecezji Przemyskiej miała miejsce w dniach 25-26 czerwca 1946 r. Ks. Hrynykowi udało się tym razem uniknąć wywózki. Przez jakiś czas ukrywał się w Przemyślu, a następnie wyjechał do Krakowa, gdzie początkowo zamieszkał w greckokatolickiej parafii św. Norberta u ks. Stefana Hraba, a później w klasztorze oo. Kamedułów na Bielanach. W czasie pobytu w Krakowie, wspólnie z greckokatolickimi duchownymi Hrabem, Deńko i Hozą przygotował opracowania o sytuacji duchowieństwa i wiernych Cerkwi greckokatolickiej w Polsce, które przy pomocy Prymasa Hlonda dotarły do Stolicy Apostolskiej na ręce greckokatolickiego bp. Jana Buczka. W maju 1947 r., po aresztowaniu ks. Hraba, wyjechał z Krakowa i przebywał przez jakiś czas w Pruszkowie k. Warszawy. W 1948 r. ks. Hrynyk został przydzielony do rzymskokatolickiej parafii w Wiercinach (pow. Malbork). Na Żuławach było duże skupisko Ukraińców przesiedlonych w ramach akcji „Wisła”, gdzie zaczął odprawiać dla nich Liturgie greckokatolickie w Nowym Dworze Gdańskim, przeniesione następnie do pobliskiego Cyganka. Utrzymywał też kontakty z pozostałymi duchownymi greckokatolickimi i próbował organizować religijne życie grekokatolików w innych regionach. Zakładał punkty duszpasterskie na terenie diecezji gdańskiej oraz gorzowskiej. Ksiądz Hrynyk stale informował Stolicę Apostolską o losach Cerkwi greckokatolickiej w Polsce. Sprawozdanie (podpisując się ps. „Kleryk”) dla bp. Buczki przekazał poprzez tzw. „Prowid OUN” – nielegalną siatkę ukraińskiego podziemia, będącą w rzeczywistości prowokacją polskiego kontrwywiadu, który dokumenty te przejął. To prawdopodobnie stało się bezpośrednią przyczyną aresztowania. Ks. Bazyli Hrynyk zatrzymany został przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego 20 kwietnia 1954 r. i przewieziony do więzienia w Gdańsku. Wyjście na wolność w 1956 r. nie oznaczało jeszcze dla ks. Hrynyka w pełni przywrócenie wszystkich praw, jakie posiadał przed aresztowaniem. Dopiero 16 czerwca 1969 r. Sąd Wojewódzki postanowił zarządzić zatarcie skazania ks. Bazylego Hrynyka z wyroku Sądu Wojewódzkiego. Po wyjściu na wolność ks. Bazyli dalej prężnie działał na rzecz reaktywacji Kościoła Greckokatolickiego w Polsce. Wspólnie z ks. M. Deńko, o. B. Bałykiem OSBM oraz ks. M. Ripeckim wystosowali w 1956 r. memoriały do prymasa Wyszyńskiego w sprawie restytucji Kościoła Greckokatolickiego. Za swoje oddanie Kościołowi ks. Hrynyk, Deńko i Ripecki w 1966 zostali odznaczeni godnością mitrata. Trud i oddanie ks. Bazylego Hrynyka zauważył również prymas Wyszyński i mianował go w 1967 r. Wikariuszem Generalnym przy Prymasie Polski dla oządku greckokatolickiego. Z chwilą nominacji ks. Bazyli przeniósł się do Przemyśla, gdzie pełnił obowiązki duszpasterza grekokatolików, którzy korzystali z kościoła garnizonowego, ponieważ kościół katedralny bezprawnie przejęli z chwilą aresztowania bp. Kocyłowskiego oo. Karmelici i nie chcieli dopuścić grekokatolików do ich katedry. Z tym i wieloma innymi problemami borykał się Wikariusz Generalny przebywając w Przemyślu. Wycieńczenie spowodowane uwięzieniem, choroby oraz podeszły wiek doprowadziły ks. mitrata Bazylego 31 maja 1977 r. do śmierci. Został pochowany w grobowcu Greckokatolickiej Kapituły Przemyskiej. W nowej Polsce ks. mitrat Bazyli Hrynyk doczekał się upamiętnienia swojego imienia poprzez nadanie nazw ulicom w Białym Borze i Pasłęku.

opr. ks. Roman Storoniak

00000